Het parasympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de "rust-en-vertering" functies van het lichaam. Het wordt actiever in tijden van ontspanning en veiligheid.
Belangrijkste opmerkingen
- Parasympatisch zenuwstelsel Locatie: Het parasympathische zenuwstelsel (PNS) maakt deel uit van het autonome zenuwstelsel van het lichaam en bevindt zich voornamelijk in de hersenstam en het sacrale ruggenmerg, waarbij de preganglionaire neuronen zich uitstrekken naar verschillende organen.
- Perifeer zenuwstelsel: Het PNS is een onderverdeling van het perifere zenuwstelsel en werkt samen met het sympathische zenuwstelsel om onwillekeurige lichaamsfuncties te reguleren, zoals hartslag, spijsvertering en ademhaling.
- Overactief sympathisch zenuwstelsel: Een overactief sympathisch zenuwstelsel, verantwoordelijk voor de vecht-of-vluchtreactie, kan leiden tot chronische stress en het PNS negatief beïnvloeden. Het in balans brengen van de twee systemen is cruciaal voor het behouden van homeostase en algehele gezondheid.
- Preganglionale neuronen: Het PNS bestaat uit preganglionaire neuronen die hun oorsprong vinden in de hersenstam of het sacrale ruggenmerg en zich uitstrekken naar ganglia nabij of in doelorganen, waar ze synapsen met postganglionaire neuronen om hun effecten uit te oefenen.
- Autonoom zenuwstelsel van het lichaam: Het PNS speelt een vitale rol in het autonome zenuwstelsel van het lichaam door rust- en verteringsactiviteiten te bevorderen en functies als spijsvertering, hartslag en ademhaling te reguleren om ervoor te zorgen dat het lichaam na stress terugkeert naar een staat van rust en onderhoud.
Het parasympatische zenuwstelsel uitgelegd
Het maakt deel uit van het perifere zenuwstelsel, dat alle zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg omvat. Meer specifiek is het parasympatisch systeem een divisie van het autonome zenuwstelsel.
Het autonome zenuwstelsel regelt de onwillekeurige functies van het lichaam, zoals bloeddruk, hartslag en spijsvertering. Het parasympathische zenuwstelsel werkt in evenwicht met het sympathische zenuwstelsel, dat de autonome vecht-of-vluchtreactie regelt. Samen zorgen ze voor het behoud van homeostase, een stabiel intern milieu in het lichaam.
De parasympathische zenuwfunctie is van vitaal belang bij het voorkomen van een hoge bloeddruk, het reguleren van de hartslag en het ondersteunen van ons vermogen om met stress om te gaan. Je kunt je parasympatische zenuwstelsel bevorderen door yoga, lichaamsbeweging en ontspanning.
Parasympatische zenuwstelsel functies en doelen
Het parasympathische zenuwstelsel werkt op verschillende manieren om onwillekeurige fysiologische processen te ondersteunen. De werking wordt geassocieerd met rust, spijsvertering en voortplanting. Voorbeelden van parasympathische functies in het hele lichaam zijn onder andere:
- Ogen: vernauwing van de pupil om het zicht van dichtbij te verbeteren, verhoogde traanproductie.
- Mond/keelholte: toegenomen speekselvorming.
- Longen: vernauwing van de luchtwegen.
- Hart: lagere hartslag, verhoogde variatie van hartslag met ademhaling.
- Darmen: verhoogde motiliteit van de maag (verhoogde spijsvertering).
- Lever: verhoogde glucoseopslag.
- Urinewegen: vernauwing van de blaas en ontspanning van de urethrale sluitspieren om urine te lozen.
Het parasympathische zenuwstelsel heeft ook immuunfuncties. De belangrijkste rol in het immuunsysteem is de negatieve terugkoppeling van ontstekingsfactoren. Dit voorkomt chronische ontstekingen, die tot veel aandoeningen kunnen leiden.
Een ander cruciaal effect van parasympathische stimulatie is het verlagen van de bloeddruk, ook al hebben de bloedvaten geen parasympathische innervatie. Dit is een uitstekend voorbeeld van hoe de parasympathische en sympathische divisies in balans werken. De bloeddruk stijgt wanneer het sympathische zenuwstelsel de bloedvaten laat samentrekken. Parasympathische activering dempt de sympathische signalen, waardoor de vaten zich niet meer vernauwen en de bloeddruk daalt.
De meeste parasympatische effecten hebben wederzijdse functies die worden gegenereerd door het sympathische zenuwstelsel. Zo verhoogt parasympathische stimulatie de spijsvertering, terwijl sympathische stimulatie de spijsvertering verlaagt.
Anatomie van het parasympatisch zenuwstelsel
Het parasympathische zenuwstelsel bevat sensorische (afferente) en motorische (efferente) zenuwvezels. Sensorische zenuwen voeren informatie van het lichaam naar de hersenen en het ruggenmerg, en motorische zenuwen voeren het antwoordsignaal terug naar het lichaam. Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel delen sensorische zenuwen, maar elke divisie heeft zijn eigen motorische zenuwen.
Autonome gevoelszenuwen
Sensorische receptoren controleren of de autonome output overeenkomt met de fysiologische behoeften van het lichaam en sturen deze informatie via afferente zenuwen naar het centrale zenuwstelsel. Indien nodig passen de hersenen de balans tussen sympathische en parasympathische stimulatie van het betreffende orgaan aan.
Receptoren in het hart voelen bijvoorbeeld hoe snel het hart klopt. Als het sneller gaat dan wat het lichaam op dat moment nodig heeft, verhogen de hersenen de parasympathische stimulatie van het hart om de snelheid te verlagen.
Parasympatische motorische zenuwen
Autonome motorische zenuwen volgen een speciale ordening. Preganglionale zenuwen transporteren impulsen van het centrale zenuwstelsel naar het lichaam. Ze geven de impulsen door aan ganglia, clusters van zenuwcellichamen. Axonen die uit de ganglia komen vormen postganglionaire zenuwen en geven het signaal af aan de doelweefsels.
Parasympatische preganglionaire vezels komen van drie sacrale spinale zenuwen en vier craniale zenuwen. De spinale zenuwen die aanleiding geven tot parasympathische preganglionische neuronen zijn de splanchnische bekkenzenuwen. Ze beginnen in het sacrale ruggenmerg en strekken zich uit tot in de bekkenholte.
De hersenzenuwen komen rechtstreeks uit de hersenstam en sturen efferente signalen naar het hoofd en gezicht. De hersenzenuwen die aanleiding geven tot preganglionaire parasympatische neuronen zijn de nervus oculomotoricus, nervus facialis, nervus glossopharyngeus en nervus vagus. De nervus vagus is van het grootste belang omdat deze 75% van de parasympatische vezels vertegenwoordigt en een van de meest wijdverspreide zenuwen in het lichaam is.
De ganglia zijn clusters van neuronlichamen die de zenuwimpuls moduleren en doorgeven. Parasympatische ganglia bevinden zich dicht bij de doelweefsels, waardoor de postganglionaire zenuwvezels korter zijn dan de preganglionaire. De postganglionaire parasympatische vezels zijn bedekt met dikke myelinescheden, wat betekent dat de zenuwimpulsen goed geïsoleerd zijn en zich snel kunnen verplaatsen.
Neurotransmitters geven zenuwimpulsen door
Zenuwimpulsen kunnen van het ene neuron naar het andere worden doorgegeven via elektrische of chemische signalen. Efferente parasympatische vezels geven chemische signaalmoleculen, of neurotransmitters, af aan de pre- en postganglionaire axonterminalen.
Parasympathische neuronen gebruiken acetylcholine als preganglionische en postganglionische neurotransmitter. Acetylcholine wordt overal in het lichaam gebruikt, inclusief sympathische preganglionaire neuronen en het somatische zenuwstelsel.
Welke problemen kunnen zich voordoen in het parasympatische zenuwstelsel?
Er zijn veel mogelijke oorzaken van parasympathische stoornissen. Sommige aandoeningen zijn erfelijk, terwijl andere het gevolg zijn van letsel aan het ruggenmerg of perifere zenuwen. Elke afwijking in het sympathische systeem, zoals overactiviteit, zal waarschijnlijk problemen veroorzaken in het parasympathische systeem. Levensstijlfactoren zoals chronische stress, alcoholmisbruik en gebrek aan beweging kunnen het parasympathische zenuwstelsel ook verstoren.
Parasympathische disfunctie veroorzaakt problemen met het handhaven van de homeostase in het lichaam. Dit betekent dat het lichaam zich niet kan aanpassen aan de veranderende fysiologische eisen, wat leidt tot veel aandoeningen. Een onderactief parasympatisch zenuwstelsel kan leiden tot cardiovasculaire problemen en diabetes. Schade aan de nervus vagus wordt in verband gebracht met veel psychiatrische en inflammatoire aandoeningen, waaronder depressie en inflammatoire darmziekten.
De parasympatische zenuwfunctie zal van nature afnemen naarmate je ouder wordt, maar je kunt deze op verschillende manieren beschermen. Voorbeelden zijn yoga, meditatie, matige lichaamsbeweging, een gezond dieet en probiotica. Deze strategieën helpen de parasympathische activiteit te verhogen en het autonome zenuwstelsel weg te halen van de vlucht-of-vluchtmodus.
Veelgestelde vragen
Wat is het parasympatische zenuwstelsel?
Het parasympathische zenuwstelsel is het "rust-en-verteer"-systeem. Het maakt deel uit van het autonome zenuwstelsel, dat de onwillekeurige fysiologische processen van het lichaam regelt. Het parasympathische systeem is het meest actief in tijden van veiligheid en ontspanning en heeft functies als het verlagen van de hartslag en het bevorderen van de spijsvertering.
Wat zijn de definities van preganglionair, postganglionair en ganglia?
Preganglionale vezels zijn verantwoordelijk voor het transport van autonome zenuwimpulsen vanuit de hersenen en het ruggenmerg. Postganglionaire vezels zijn verantwoordelijk voor het afgeven van de impuls aan de doelweefsels. Parasympatische ganglia zijn clusters van neuronen die het signaal doorgeven van preganglionische naar postganglionische zenuwen.
Wat kan het parasympatisch zenuwstelsel beschadigen?
Veel verwondingen en ziekten kunnen parasympatische zenuwen beschadigen. Parasympathische disfunctie kan ook het gevolg zijn van leefstijlfactoren, zoals chronische stress, gebrek aan beweging en alcohol.
Hoe kan ik mijn parasympatisch zenuwstelsel beschermen?
Matig intensieve lichaamsbeweging, yoga en meditatie zijn allemaal geweldige manieren om de parasympatische activiteit te verhogen.
Referenties
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553141/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539845/
https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1361-6579/aa6782
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5859128/
Disclaimer
De inhoud van dit artikel is alleen bedoeld voor informatieve doeleinden en is niet bedoeld ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Het wordt altijd aangeraden om een gekwalificeerde zorgverlener te raadplegen voordat je veranderingen aanbrengt met betrekking tot je gezondheid of als je vragen of zorgen hebt over je gezondheid. Anahana is niet aansprakelijk voor fouten, weglatingen of gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de verstrekte informatie.
