Ευεξία Blog

Παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα - Επισκόπηση & λειτουργίες

Written by Emma Lee | Δεκεμβρίου 17, 2024

Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες "ανάπαυσης και πέψης" του σώματος. Γίνεται πιο ενεργό σε περιόδους χαλάρωσης και ασφάλειας.

Βασικά συμπεράσματα

  • Θέση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος: Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα (PNS) είναι μέρος του αυτόνομου νευρικού συστήματος του σώματος, που βρίσκεται κυρίως στο εγκεφαλικό στέλεχος και στον ιερό νωτιαίο μυελό, ενώ οι προγαγγλικοί νευρώνες του εκτείνονται σε διάφορα όργανα.
  • Περιφερικό νευρικό σύστημα: Το ΠΝΣ αποτελεί υποδιαίρεση του περιφερικού νευρικού συστήματος, που λειτουργεί παράλληλα με το συμπαθητικό νευρικό σύστημα για τη ρύθμιση των ακούσιων σωματικών λειτουργιών, όπως ο καρδιακός ρυθμός, η πέψη και ο αναπνευστικός ρυθμός.
  • Υπερδραστήριο συμπαθητικό νευρικό σύστημα: Ένα υπερδραστήριο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, υπεύθυνο για την αντίδραση μάχης ή φυγής, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες και να επηρεάσει αρνητικά το PNS. Η εξισορρόπηση των δύο συστημάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ομοιόστασης και της συνολικής υγείας.
  • Προγαγγλιακούς νευρώνες: Το PNS αποτελείται από προγαγγλιακούς νευρώνες που ξεκινούν από το εγκεφαλικό στέλεχος ή τον ιερό νωτιαίο μυελό και εκτείνονται σε γάγγλια κοντά ή μέσα στα όργανα-στόχους, όπου συνάπτονται με μεταγαγγλιακούς νευρώνες για να ασκήσουν τα αποτελέσματά τους.
  • Το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα του σώματος: Το PNS διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στο αυτόνομο νευρικό σύστημα του σώματος, προωθώντας τις δραστηριότητες ανάπαυσης και πέψης, ρυθμίζοντας λειτουργίες όπως η πέψη, ο καρδιακός ρυθμός και ο αναπνευστικός ρυθμός, ώστε να διασφαλίζεται ότι το σώμα επιστρέφει σε κατάσταση ηρεμίας και συντήρησης μετά το στρες.

Επεξήγηση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος

Αποτελεί μέρος του περιφερικού νευρικού συστήματος, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα νεύρα εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Πιο συγκεκριμένα, το παρασυμπαθητικό σύστημα αποτελεί τμήμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ελέγχει τις ακούσιες λειτουργίες του σώματος, όπως η αρτηριακή πίεση, ο καρδιακός ρυθμός και η πέψη. Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα λειτουργεί σε ισορροπία με το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει την αυτόνομη αντίδραση μάχης ή φυγής. Μαζί, διατηρούν την ομοιόσταση, ένα σταθερό εσωτερικό περιβάλλον στο σώμα.

Η παρασυμπαθητική νευρική λειτουργία είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης, τη ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού και την υποστήριξη της ικανότητάς μας να διαχειριζόμαστε το στρες. Μπορείτε να προάγετε το παρασυμπαθητικό νευρικό σας σύστημα μέσω της γιόγκα, της άσκησης και της χαλάρωσης.

Λειτουργίες & στόχοι του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος

Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα δρα με διάφορους τρόπους για να υποστηρίξει τις ακούσιες φυσιολογικές διεργασίες. Οι ενέργειές του σχετίζονται με την ανάπαυση, την πέψη και την αναπαραγωγή. Παραδείγματα παρασυμπαθητικών λειτουργιών σε όλο το σώμα περιλαμβάνουν:

  • Μάτια: συστολή της κόρης του ματιού για τη βελτίωση της όρασης σε κοντινή απόσταση, αυξημένη παραγωγή δακρύων.
  • Στόμα/φάρυγγας: αυξημένη σιελόρροια.
  • Πνεύμονες: συστολή των αεραγωγών.
  • Καρδιά: χαμηλότερος καρδιακός ρυθμός, αυξημένη διακύμανση του καρδιακού ρυθμού με την αναπνοή.
  • Έντερο: αυξημένη γαστρική κινητικότητα (αυξημένη πέψη).
  • Ήπαρ: αυξημένη αποθήκευση γλυκόζης.
  • Ουροποιητικό σύστημα: συστολή της ουροδόχου κύστης και χαλάρωση των σφιγκτήρων της ουρήθρας για την κένωση των ούρων.

Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα έχει επίσης ανοσοποιητικές λειτουργίες. Ο πρωταρχικός του ρόλος στο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ο έλεγχος της αρνητικής ανατροφοδότησης των φλεγμονωδών παραγόντων. Έτσι αποτρέπεται η χρόνια φλεγμονή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πολλές διαταραχές.

Ένα άλλο κρίσιμο αποτέλεσμα της παρασυμπαθητικής διέγερσης είναι η μείωση της αρτηριακής πίεσης, παρόλο που τα αιμοφόρα αγγεία δεν έχουν παρασυμπαθητική νεύρωση. Αυτό είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς το παρασυμπαθητικό και το συμπαθητικό τμήμα λειτουργούν σε ισορροπία. Η αρτηριακή πίεση αυξάνεται όταν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα λέει στα αιμοφόρα αγγεία να συστέλλονται. Η ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού αποσβένει τη συμπαθητική σηματοδότηση, οπότε τα αγγεία σταματούν να συστέλλονται και η αρτηριακή πίεση μειώνεται.

Οι περισσότερες παρασυμπαθητικές επιδράσεις έχουν αμοιβαίες λειτουργίες που δημιουργούνται από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Για παράδειγμα, η παρασυμπαθητική διέγερση αυξάνει την πέψη, ενώ η συμπαθητική διέγερση μειώνει την πέψη.

Ανατομία του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος

Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα περιέχει αισθητικές (προσαγωγές) και κινητικές (εκφυτικές) νευρικές ίνες. Τα αισθητήρια νεύρα μεταφέρουν πληροφορίες από το σώμα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό και τα κινητικά νεύρα μεταφέρουν το σήμα απόκρισης πίσω στο σώμα. Το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα μοιράζονται αισθητικά νεύρα, αλλά κάθε τμήμα έχει ξεχωριστά κινητικά νεύρα.

Αυτόνομα αισθητήρια νεύρα

Οι αισθητικοί υποδοχείς παρακολουθούν κατά πόσον η αυτόνομη παραγωγή ανταποκρίνεται στις φυσιολογικές ανάγκες του σώματος και στέλνουν αυτές τις πληροφορίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα μέσω προσαγωγών νεύρων. Εάν χρειάζεται, ο εγκέφαλος ρυθμίζει την ισορροπία μεταξύ συμπαθητικής και παρασυμπαθητικής διέγερσης στο συγκεκριμένο όργανο.

Για παράδειγμα, οι υποδοχείς στην καρδιά αντιλαμβάνονται πόσο γρήγορα χτυπά η καρδιά. Εάν είναι ταχύτερος από ό,τι απαιτεί ο οργανισμός εκείνη τη στιγμή, ο εγκέφαλος αυξάνει την παρασυμπαθητική διέγερση της καρδιάς για να μειώσει τον ρυθμό.

Παρασυμπαθητικά κινητικά νεύρα

Τα αυτόνομα κινητικά νεύρα ακολουθούν μια ειδική διάταξη. Τα προγαγγλιακά νεύρα μεταφέρουν ερεθίσματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα στο σώμα. Μεταδίδουν τα ερεθίσματα στα γάγγλια, ομάδες σωμάτων νευρικών κυττάρων. Οι άξονες που εκτείνονται από τα γάγγλια σχηματίζουν μεταγαγγλιακά νεύρα και μεταφέρουν το σήμα στους ιστούς-στόχους.

Οι παρασυμπαθητικές προγαγγλιακές ίνες προέρχονται από τρία ιερά νωτιαία νεύρα και τέσσερα κρανιακά νεύρα. Τα νωτιαία νεύρα που δίνουν παρασυμπαθητικούς προγαγγλιακούς νευρώνες είναι τα πυελικά σπλαχνικά νεύρα. Ξεκινούν από τον ιερό νωτιαίο μυελό και εκτείνονται στην πυελική κοιλότητα.

Τα κρανιακά νεύρα βγαίνουν απευθείας από το εγκεφαλικό στέλεχος και στέλνουν εκφυτικά σήματα στο κεφάλι και το πρόσωπο. Τα κρανιακά νεύρα που δίνουν προγαγγλιακούς παρασυμπαθητικούς νευρώνες είναι το οφθαλμοκινητικό νεύρο, το νεύρο του προσώπου, το γλωσσοφαρυγγικό νεύρο και το πνευμονογαστρικό νεύρο. Το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι υψίστης σημασίας καθώς αντιπροσωπεύει το 75% των παρασυμπαθητικών ινών και είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα νεύρα στο σώμα.

Τα γάγγλια είναι συστάδες νευρικών σωμάτων που διαμορφώνουν και αναμεταδίδουν τη νευρική ώση. Τα παρασυμπαθητικά γάγγλια βρίσκονται κοντά στους ιστούς-στόχους, οπότε οι μεταγαγγλιακές νευρικές ίνες είναι μικρότερες από τις προγαγγλιακές. Οι μεταγαγγλιακές παρασυμπαθητικές ίνες καλύπτονται από παχύ περίβλημα μυελίνης, πράγμα που σημαίνει ότι τα νευρικά ερεθίσματα είναι καλά μονωμένα και μπορούν να ταξιδέψουν γρήγορα.

Οι νευροδιαβιβαστές μεταδίδουν τα νευρικά ερεθίσματα

Τα νευρικά ερεθίσματα μπορούν να μεταβιβαστούν από τον ένα νευρώνα στον επόμενο μέσω ηλεκτρικών ή χημικών σημάτων. Οι εκφυτικές παρασυμπαθητικές ίνες απελευθερώνουν χημικά μόρια σηματοδότησης, ή νευροδιαβιβαστές, από τις προ- και μεταγαγγλιακές αξονικές απολήξεις.

Οι παρασυμπαθητικοί νευρώνες χρησιμοποιούν την ακετυλοχολίνη τόσο ως προγαγγλιακό όσο και ως μεταγαγγλιακό νευροδιαβιβαστή. Η ακετυλοχολίνη χρησιμοποιείται σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των συμπαθητικών προγαγγλιακών νευρώνων και του σωματικού νευρικού συστήματος.

Ποια προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν στο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα;

Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες διαταραχών του παρασυμπαθητικού. Ορισμένες καταστάσεις είναι κληρονομικές, ενώ άλλες προκύπτουν από τραυματισμούς του νωτιαίου μυελού ή των περιφερικών νεύρων. Οποιεσδήποτε ανωμαλίες στο συμπαθητικό σύστημα, όπως η υπερδραστηριότητα, είναι πιθανό να προκαλέσουν προβλήματα στο παρασυμπαθητικό σύστημα. Παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως το χρόνιο στρες, η κατάχρηση αλκοόλ και η έλλειψη άσκησης, μπορούν επίσης να διαταράξουν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Η δυσλειτουργία του παρασυμπαθητικού προκαλεί προβλήματα στη διατήρηση της ομοιόστασης στο σώμα. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να προσαρμοστεί για να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες φυσιολογικές απαιτήσεις, οδηγώντας σε πολλές διαταραχές. Ένα υπολειτουργικό παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα και διαβήτη. Η βλάβη του πνευμονογαστρικού νεύρου σχετίζεται με πολλές ψυχιατρικές και φλεγμονώδεις καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου.

Η παρασυμπαθητική νευρική λειτουργία θα μειωθεί φυσιολογικά με την ηλικία, αλλά μπορείτε να την προστατεύσετε με διάφορους τρόπους. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη γιόγκα, το διαλογισμό, τη μέτριας έντασης άσκηση, την υγιεινή διατροφή και τα προβιοτικά. Αυτές οι στρατηγικές συμβάλλουν στην αύξηση της παρασυμπαθητικής δραστηριότητας και στη μετατόπιση του αυτόνομου νευρικού συστήματος από τη λειτουργία "πτήση ή φυγή".

Συχνές ερωτήσεις

Τι είναι το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα;

Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα είναι το σύστημα "ανάπαυσης και πέψης". Αποτελεί μέρος του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το οποίο ελέγχει τις ακούσιες φυσιολογικές διεργασίες του σώματος. Το παρασυμπαθητικό σύστημα είναι πιο ενεργό σε περιόδους ασφάλειας και χαλάρωσης και έχει λειτουργίες όπως η μείωση του καρδιακού ρυθμού και η αύξηση της πέψης.

Ποιοι είναι οι ορισμοί του προγαγγλιακού, του μεταγαγγλιακού και των γαγγλίων;

Οι προγαγγλιακές ίνες είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά αυτόνομων νευρικών ερεθισμάτων από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Οι μεταγαγγλιακές ίνες είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά του ερεθίσματος στους ιστούς-στόχους. Τα παρασυμπαθητικά γάγγλια είναι ομάδες νευρώνων που αναμεταδίδουν το σήμα από τα προγαγγλιακά στα μεταγαγγλιακά νεύρα.

Τι μπορεί να βλάψει το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα;

Πολλοί τραυματισμοί και ασθένειες μπορούν να βλάψουν τα παρασυμπαθητικά νεύρα. Η δυσλειτουργία του παρασυμπαθητικού μπορεί επίσης να προκύψει από παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως το χρόνιο στρες, η έλλειψη άσκησης και το αλκοόλ.

Πώς μπορώ να προστατεύσω το παρασυμπαθητικό νευρικό μου σύστημα;

Η μέτριας έντασης άσκηση, η γιόγκα και ο διαλογισμός είναι όλοι εξαιρετικοί τρόποι για να αυξήσετε την παρασυμπαθητική δραστηριότητα.

Αναφορές

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553141/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539845/

https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1361-6579/aa6782

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5859128/

Αποποίηση ευθύνης

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου παρέχεται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν προορίζεται να υποκαταστήσει την επαγγελματική ιατρική συμβουλή, διάγνωση ή θεραπεία. Συνιστάται πάντα να συμβουλεύεστε έναν εξειδικευμένο πάροχο υγειονομικής περίθαλψης πριν προβείτε σε οποιαδήποτε αλλαγή που σχετίζεται με την υγεία σας ή αν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή ανησυχίες σχετικά με την υγεία σας. Η Anahana δεν ευθύνεται για τυχόν λάθη, παραλείψεις ή συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση των παρεχόμενων πληροφοριών.